خواص عرق رازیانه
رازیانه (Fennel) گیاهی است که هم به عنوان چاشنی مورد استفاده قرار می گیرد و هم مصارف دارویی دارد. رازیانه یک گیاه پر برگ و پر گل با برگ هایی به رنگ سبز و سفید و گل هایی زرد رنگ است. دانه و ریشه رازیانه بسیار ترد بوده و از طعم ملایم و شیرینی برخوردار است. با این حال، دانه های این گیاه به دلیل دارا بودن مواد روغنی دارای طعم قوی تری هستند.
خواص عرقیات گیاهی برای سلامت بدن فراوان است. خواص عرق رازیانه بسیار زیاد و قابل توجه است. در این مطلب با 7 نمونه از مزایای قابل توجه این گیاه آشنایی خواهید یافت.
۱. سرشار از مواد مغذی است!
از جمله خواص عرق رازیانه و دانه های این گیاه، می توان به سرشار بودن آن از مواد مغذی اشاره کرد. در ادامه، جدول ارزش غذایی یک پیمانه یا 87 گرم دانه رازیانه خام و مقایسه آن با یک قاشق غذاخوری یا 6 گرم دانه رازیانه خشک و بو داده را مشاهده خواهید کرد:
دانه رازیانه خام
- کالری: 27
- فیبر: 3 گرم
- ویتامین C: 12 درصد میزان مورد نیاز روزانه
- کلسیم: 3 درصد میزان مورد نیاز روزانه
- آهن: 4 درصد میزان مورد نیاز روزانه
- منیزیم: 4 درصد میزان مورد نیاز روزانه
- پتاسیم: 8 درصد میزان مورد نیاز روزانه
- منگنز: 7 درصد میزان مورد نیاز روزانه
دانه رازیانه بو داده و خشک شده
- کالری: 20
- فیبر: 2 گرم
- ویتامین C: یک درصد میزان مورد نیاز روزانه
- کلسیم: 5 درصد میزان مورد نیاز روزانه
- آهن: 6 درصد میزان مورد نیاز روزانه
- منیزیم: 5 درصد میزان مورد نیاز روزانه
- پتاسیم: 2 درصد میزان مورد نیاز روزانه
- منگنز: 17 درصد میزان مورد نیاز روزانه
همان طور که مشاهده می کنید، دانه این گیاه از کالری بسیار اندک و ارزش غذایی بسیار بالایی برخوردار است. لازم است به خاطر داشته باشید که عرق رازیانه نیز از کلیه مواد و عناصر یاد شده برخوردار است.
دانه و عرق رازیانه دارای مقادیر قابل توجهی ویتامین C هستند. این ویتامین از گروه ویتامین های محلول در آب است که برای سلامت سیستم ایمنی بدن، ترمیم بافت ها و کلاژن سازی مورد استفاده قرار می گیرد. به علاوه، ویتامین C به عنوان یک آنتی اکسیدان قوی در بدن عمل کرده و در مقابل آسیب های ناشی از وجود مولکول های ناپایدار یا همان رادیکال های آزاد از سلول های بدن محافظت می کند. بنابراین، مقابله با صدمات ناشی از رادیکال های آزاد را می توان در زمره خواص عرق رازیانه دسته بندی کرد.
دانه های خام و بو داده این گیاه حاوی مواد معدنی مختلفی نظیر منگنز هستند. این ماده در فعال سازی آنزیم ها، متابولیسم بدن، محافظت از سلول ها، رشد استخوان ها، تنظیم قند خون و ترمیم بافت ها نقش بسیار مهمی را برعهده دارد.
گذشته از منگنز، رازیانه حاوی مواد معدنی دیگری از قبیل، پتاسیم، منیزیم و کلسیم است. وجود این مواد برای حفظ سلامت استخوان های بدن بسیار ضروری تلقی می شود. به این ترتیب، محافظت از سلامت استخوان های بدن، کمک به ترمیم بافت ها و تنظیم قند خون نیز از جمله خواص عرق رازیانه برشمرده می شود.
۲. حاوی ترکیبات گیاهی قدرتمند است!
شاید بتوان گفت که برجسته ترین ویژگی های دانه و عرق رازیانه از وجود آنتی اکسیدان ها و ترکیبات گیاهی قدرتمند موجود در آن نشات می گیرد. مطالعات نشان داده اند که روغن های ضروری این گیاه حاوی بیش از 87 ترکیب فرار بوده که از میان آن ها می توان به آنتی اکسیدان های پلی فنُل، اسید رزماریک، اسید کلروژنیک، کوئرستین و آپیژنین اشاره کرد. آنتی اکسیدان های پلی فنُل مواد ضد التهابی قدرتمندی هستند که نقش مهمی را در سلامت بدن ایفا می کنند. این موارد هم از مهم ترین خواص عرق رازیانه به شمار می روند.
تحقیقات نشان می دهند، افرادی که از رژیم های غذایی سرشار از این قبیل آنتی اکسیدان ها تبعیت می کنند به مراتب کمتر از سایرین در معرض ابتلا به بیماری های مزمنی نظیر امراض قلبی، چاقی، سرطان، بیماری های عصبی و دیابت نوع 2 قرار می گیرند.
به علاوه، بیش از 28 نوع ترکیب دیگر هم در دانه رازیانه شناسایی شده که از آن جمله می توان به آنتول، فنکون، استراگول و لیمونن اشاره کرد. آزمایش های انجام شده بر روی حیوانات و در محیط آزمایشگاهی نشان می دهند که برخی ترکیبات آلی (organic compoundanethole) موجود در این گیاه از خواص ضد سرطانی، ضد میکروبی، ضد ویروسی و ضد التهابی برخوردار هستند که همگی از جمله خواص عرق رازیانه بر شمرده می شوند.
در نهایت، ترکیب گیاهی لیمونن موجود در عرق رازیانه به مقابله با رادیکال های آزاد کمک می کند. مطالعات نشان داده اند که این ترکیب قادر است از سلول های بدن موش در برابر صدمات ناشی از برخی بیماری های مزمن محافظت کند.
۳. عرق رازیانه برای لاغری
رازیانه یک چاشنی خوش عطر و طعم است که در آشپزی هم کاربرد دارد. از جمله خواص عرق رازیانه یا دانه این گیاه می توان به مهار اشتها اشاره کرد. مطالعات انجام شده بر روی 9 فرد سالم نشان داده است که نوشیدن 250 میلی لیتر یا یک فنجان عرق رازیانه پیش از خوردن غذا موجب شده است که این افراد گرسنگی را به مراتب کمتر از سایرین احساس کرده و در مقایسه با دیگران، مواد غذایی و کالری کمتری مصرف کنند.
آنتول (Anethole) یکی از اصلی ترین مواد موجود در روغن رازیانه است. احتمال می رود ویژگی مهار کنندگی اشتهای عرق رازیانه حاصل وجود این ماده باشد. تحقیقات انجام شده بر روی 47 فرد دیگر نشان داده است، افرادی که به مدت 12 هفته، روزانه 300 میلی گرم عصاره یا عرق رازیانه را مصرف کرده اند، اشتها و افزایش وزنی به مراتب کمتر از اشخاصی داشته اند که استفاده از دارونماها را ترجیح داده اند. لازم است به خاطر داشته باشید که اثبات قطعی برخی خواص عرق رازیانه از جمله این نظریه، همچنان به انجام آزمایشات بیشتری نیازمند است.
۴. عرق رازیانه برای سلامت قلب مفید است!
کمک به بهبود سلامت قلب هم از دیگر خواص عرق رازیانه است. فیبر موجود در دانه ها و مواد مغذی دیگری که در عرق رازیانه وجود دارند خطر ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی و کلسترول بالا را کاهش می دهد. پیروی از رژیم های غذایی حاوی فیبر بالا به شدت بر سلامت قلب تاثیر گذار است. مروری بر 22 مطالعه انجام شده در زمینه تاثیر فیبر بر کاهش خطر ابتلا به امراض قلبی نشان می دهد که به ازای هر 7 گرم فیبر اضافی که به صورت روزانه مصرف شود، خطر ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی 9 درصد کاهش می یابد.
علاوه بر آن چه گفته شد، دانه و عرق رازیانه حاوی مواد مغذی دیگری نظیر منیزیوم، پتاسیم و کلسیم است. این مواد در بهبود و ارتقاء سلامت قلب نقش مهمی را ایفا می کنند. به عنوان مثال، دنبال کردن رژیم غذایی سرشار از پتاسیم به کاهش فشار خون بالا کمک می کند. فشار خون بالا از جمله عوامل موثر در ایجاد بیماری های قلبی به شمار می رود. بنابراین، کمک به کاهش فشار خون بالا نیز از جمله خواص عرق رازیانه به شمار می رود.
۵. عرق رازیانه دارای خواص ضد سرطانی است!
مقابله با رشد و گسترش سلول های سرطانی نیز از مهم ترین خواص عرق رازیانه به حساب می آید. طیف گسترده ای از ترکیبات گیاهی قدرتمند موجود در رازیانه به محافظت در برابر ابتلا به بیماری های مزمن و برخی سرطان های خاص کمک می کنند. به عنوان مثال، آنتول (anethole) از جمله اصلی ترین ترکیبات فعال دانه رازیانه بوده و از خواص ضد سرطانی برخوردار است.
مطالعات آزمایشگاهی نشان داده اند که آنتول در مهار رشد سلولی موثر بوده و در جلوگیری از گسترش سلول های سرطان سینه تاثیر گذار است. برخی آزمایشات دیگر نشان داده اند که استفاده از عصاره رازیانه موجب مرگ سلول های سرطانی می شود. به این ترتیب، کمک به از بین بردن سلول های سرطانی نیز از جالب ترین خواص عرق رازیانه محسوب می شود. مطالعات انجام شده بر روی حیوانات نیز حاکی از آن است که عصاره این دانه گیاهی می تواند در جلوگیری از ابتلا به سرطان سینه و کبد موثر باشد. نتایج به دست آمده از این مطالعات بسیار امیدوار کننده است؛ با این حال، اطمینان از تاثیر رازیانه بر رشد و گسترش سلول های سرطانی و در نظر گرفتن آن به عنوان یک درمان جایگزین، هنوز نیازمند انجام تحقیقات بسیار زیادی بر روی انسان است.
۶. عرق رازیانه موجب افزایش شیر در مادران شیرده می شود!
احتمال میرود که کمک به افزایش ترشح شیر مادران شیرده هم از خواص عرق رازیانه محسوب شود. مشاهدات نشان داده اند که رازیانه از خواص کالا کتوژنیک (galactogen) برخوردار است. این به معنای آن است که خوردن دانه و عرق این گیاه می تواند به افزایش ترشح شیر مادران کمک کند.
مطالعات نشان داده اند که وجود برخی مواد ویژه در آنتول از قبیل، دیانتول (dianethole) و فتوآنتول (photoanethole) مسئولیت خواص کالاکتوژنیک گیاه را برعهده دارند. بنابراین، می توان نتیجه گرفت که خوردن دانه و عرق رازیانه موجب بالا رفتن سطح پرولاکتین خون شده و میزان ترشح شیر مادر را افزایش می دهد. پرولاکتین هورمونی است که وظیفه تولید شیر را برعهده دارد.
با این حال، نتایج حاصل از برخی مطالعات، تاثیر عرق رازیانه بر افزایش شیر مادر و وزن گیری نوزادان را نفی می کنند. در مواردی هم برخی اثرات جانبی منفی از قبیل، وزن گیری اندک و بعضی مشکلات تغذیه ای در نوزادانی مشاهده شده که مادران آن ها از عرق رازیانه استفاده کرده اند. بنابراین، بانوان شیرده قبل از استفاده از عصاره این گیاه و برای بهره جستن از خواص عرق رازیانه لازم است با پزشک متخصص در این باره مشورت کنند.
۷. سایر خواص عرق رازیانه
از دیگر خواص عرق رازیانه می توان به موارد زیر اشاره کرد:
اثرات ضد باکتریایی
از جمله خواص عرق رازیانه می توان به اثرات ضد باکتریایی آن اشاره کرد. مطالعات نشان داده اند که عصاره این گیاه در مهار رشد باکتری ها و مخمرهای زیان آوری نظیر E.coli، استافیلوکوکوس اورئوس و کاندیدا آلبیکانس (Candida albicans) به شدت تاثیرگذار است.
کاهش التهاب
کاهش التهاب و سطح نشانگرهای التهابی نیز از مهم ترین خواص عرق رازیانه به شمار می رود. آنتی اکسیدان های قدرتمند موجود در این گیاه و موادی نظیر ویتامین C و کوئرستین در کاهش التهاب موثر هستند.
کمک به بهبود سلامت روان
کمک به بهبود حافظه و سلامت روان از جمله خواص عرق رازیانه به شمار می رود. آزمایشات انجام شده بر روی حیوانات نشان می دهند که استفاده از عصاره رازیانه ممکن است در بهبود نقص حافظه مرتبط با سالخوردگی موثر باشد.
تسکین علائم یائسگی
مروری بر 10 مطالعه انجام شده در زمینه خواص عرق رازیانه نشان می دهد که مصرف عصاره یا دانه های این گیاه ممکن است در بهبود عملکرد جنسی زنان و تسکین علائم یائسگی موثر باشد.
از جمله دیگر خواص عرق رازیانه می توان به بهبود علائمی نظیر گُرگرفتگی و اختلالات خواب اشاره کرد.
لازم است به خاطر داشته باشید که در بسیاری از این مطالعات از مقادیر قابل توجه و عصاره های غلیظ این گیاه استفاده شده است. بنابراین، از قرار معلوم برای بهره مند شدن از خواص عرق رازیانه لازم است آن را به طور مرتب و برای مدتی طولانی مورد استفاده قرار داد.
موارد احتیاط
تا این جا با خواص عرق رازیانه و مزایای آن برای سلامت بدن آشنا شدیم. خوردن به اندازه دانه ها و عصاره این گیاه بی خطر است. با این حال، درباره مصرف دوز بالای این گیاه و استفاده از مکمل ها و عصاره های غلیظ رازیانه تردید وجود دارد.
به عنوان مثال، این گیاه دارای خاصیت استروژنی قوی است؛ به این معنی که می تواند مانند هورمون استروژن عمل کند. این ویژگی در زمره مهمترین خواص عرق رازیانه برای تسکین علائم یائسگی به شمار می رود. با این حال، ممکن است برای زنان باردار به شدت خطر آفرین باشد. این گیاه به دلیل فعالیت مشابه با استروژن ممکن است به جنین آسیب وارد کرده و رشد و نمو او را دچار اختلال کند.
مطالعات انجام شده در زمینه ارزیابی تراریخته بودن روغن های ضروری موجود در رازیانه نشان داده اند که مصرف مقادیر بالای آن ممکن است سلول های جنین را مسموم کند. به احتمال زیاد، خوردن دانه و عرق رازیانه بی خطر است. با این حال، زنان باردار باید از مصرف مکمل ها یا روغن آن اجتناب کنند.
به علاوه، مصرف رازیانه ممکن است با برخی داروهای خاص نظیر قرص استروژن و بعضی داروهای مخصوص سرطان تداخل داشته باشد. بنابراین، پیش از مصرف این ماده لازم است با پزشک خود مشورت کنید.
سخن آخر
پیاز رازیانه و دانه آن خوراکی هایی ترد و مغذی بوده و از خواص بسیار زیادی برخوردار هستند. افزودن این مواد به رژیم غذایی می تواند به بهبود سلامت قلب، کاهش التهاب، مهار اشتها و جلوگیری از رشد سلول های سرطانی کمک کند.
برای بهره مند شدن از خواص رازیانه و دانه های آن، می توانید این مواد را داخل سالاد، سوپ، مرغ و ماهی و سایر وعده های غذایی خود ریخته و از خوردن آن لذت ببرید.