7 تا از خواص واقعی آویشن که باید بدانید!

آویشن چیست؟

آویشن (به انگلیسی Thyme) گیاهی از خانواده نعناع است که به طور معمول در آشپزی کاربرد دارد و از خواص درمانی بسیار زیادی نیز برخوردار است. آویشن یک گیاه معطر و خوش عطر و بو است که دارای برگ های ریز و ساقه چوبی و نازکی است. این گیاه در اوایل تابستان با گلهایی به رنگ صورتی یا بنفش پوشیده می‌شود.

این گیاه را می‌توان به صورت تازه یا خشک مورد استفاده قرار داد. در عین حال، عرق آویشن و عصاره روغنی آن هم از اثرات ضد التهابی، ضد عفونی و ضد میکروبی برخوردار بوده و به بهبود بسیاری از بیماری‌ها کمک می‌کند. از جمله خواص آویشن می‌توان به تأثیر آن در درمان بیماری‌هایی نظیر عفونت روده و برخی مشکلات پوستی اشاره کرد.

موارد یاد شده باعث می‌شود که این گیاه در تهیه بسیاری از مکمل‌های غذایی نیز کاربرد داشته باشد. خاصیت آویشن در مقابله با بسیاری عوامل بیماری زا سبب می‌شود که در ساخت اسپری بینی، ماسک صورت، دهانشویه و حتی به صورت دمنوش نیز به کار رود.

پودر آویشن چیست؟

پودر آویشن شیرازی، چاشنی خوش عطر و محبوب ایرانی در آشپزی است. برای تولید پودر آویشن، گل و برگهای خشک آن را آسیاب می‌کنند. برای خرید پودر آویشن دقت کنید که آویشن خشک و تازه دارای بو و عطر خاصی است و اگر آویشن عطر نداشته باشد یعنی مدت زمان زیادی از تولید آن گذشته است. برای تهیه پودر آویشن می‌توانید برگ آویشن را با آسیاب خانگی پودر کنید.

گل آویشن درست قبل از شروع شکوفه دادن در معطرترین حالت خود است. پس از برداشت آویشن، برای حفظ و ماندگاری آن، آن را خشک می‌کنند.

انواع آویشن

حدود 350 نوع آویشن در جهان وجود دارد. در ایران 14 نوع آویشن معطر و چند ساله وجود دارد. آویشن واقعی (به انگلیسی Thymus serpyllum) یا وحشی، گیاهی با شاخه‌های بلند، باریک و خزنده که به آن آویشن خزنده نیز گفته می‌شود دارای عطری خوش با گلهای کوچک به رنگ سفید و ارغوانی است.

آویشن معمولی یا آویشن باغی (با نام علمی Thymus vulgaris) گیاهی گلدار از خانواده نعناسانان است، بومی مدیترانه است و در شهرهای مختلف ایران نیز کشت می‌شود. آویشن باغی دارای گلهای سفید، صورتی یا بنفش است و با بذر قابل کشت است.

آویشن شیرازی (به انگلیسی Zataria multiflora) بهترین نوع آویشن در ایران که دارای ماده موثره بیشتر و رایحه تندتری است در شیراز و دیگر شهرهای اطراف آن در استان فارس می‌روید.

انواع آویشن در کوهستان‌های ایران رشد می‌کند. آویشن کوهی ایران در آذربایجان غربی به ویژه مناطق کوهستانی نقده فراوان رشد می‌کند. برخی کاکوتی و آویشن را با هم اشتباه می‌گیرند، اما گیاه کاکوتی با آویشن کوهی متفاوت است. آویشن کوهی در ارتفاعات همدان و کوهپایه‌های چهارمحال و بختیاری نیز برداشت می‌شود. آویشن کوهی در استان کهگیلویه و بویراحمد در کوه دنا می‌روید که به آویشن دنایی نیز معروف است.

خواص آویشن چیست؟

از خواص عرق آویشن این است که می‌توان آن را به عنوان دارویی جایگزین برای بسیاری از بیماری‌ها مورد استفاده قرار داد. بخور آویشن، غرغره آن و مصرف عصاره روغنی این گیاه بر روی پوست نیز در کاربردهای گوناگون کاربرد دارد. این گیاه حاوی ترکیباتی نظیر تیمول (Thymol) است. تیمول یک ترکیب شیمیایی فنولی است که از خواص ضد باکتریایی، ویروسی، قارچی و انگلی برخوردار است. از دیگر خواص آویشن می‌توان به توانایی آن در کنترل اشتها، تقویت عملکرد سیستم ایمنی بدن و دفع حشرات اشاره کرد.

1. درمان جوش صورت

سال‌ها است که تاثیر آویشن و عصاره آن برای درمان جوش صورت و باکتری‌های ایجاد کننده آن مورد آزمایش قرار گرفته و دانشمندان در این زمینه به نتایج قابل توجهی دست یافته‌اند. خاصیت آویشن در مقابله با آکنه ناشی از وجود ماده ضد باکتریایی ویژه ای است که از عملکردی به مراتب قدرتمندتر از بنزوئیل پروکساید برخوردار است. بنزوئیل پروکساید یکی از ترکیبات شیمیایی شناخته شده‌ای است که در اغلب کرم‌ها و محصولات مخصوص درمان جوش صورت به کار می‌رود.

از جمله عوارض جانبی بنزوئیل پروکساید می‌توان به احساس سوزش و ایجاد حساسیت بر روی پوست اشاره کرد. به این ترتیب، با توجه به این که آویشن و مشتقات آن از اثرات جانبی به مراتب کمتری برخوردار هستند، می‌توانند جایگزین درمانی بهتری برای مقابله با آکنه به شمار روند.

حتما بخوانید: قاتل جوش صورت

2. آویشن برای سرماخوردگی

از دیگر خواص آویشن برای سرماخوردگی می‌توان به قدرت آن در مقابله با سرفه و گلودرد اشاره کرد. دمنوش آویشن از دیر باز به عنوان درمانی خانگی برای بهبود سرفه، سرماخوردگی، برونشیت و سایر مشکلات تنفسی مورد استفاده قرار می‌گرفته است. شواهد نشان داده‌اند که بخور آویشن نیز در باز کردن مسیر تنفس و بهبود گلودرد و سرفه موثر است.

مطالعات منتشر شده در ماهنامه European Respiratory Journal در سال 2013 میلادی نشان داده‌اند که تیمول موجود در آویشن می‌تواند بر روی گیرنده‌های موجود بر روی زبان، دهان، گلو و بینی تأثیر گذاشته و سرفه را مهار کند.

مطلب پیشنهادی: خواص عناب برای سرماخوردگی

3. کاهش اضطراب

به نظر کارشناسان، آروماتراپی با آویشن می‌تواند با استرس و اضطراب مقابله کند. به همین ترتیب، توانایی کاهش استرس و فشارهای روانی را می‌توان به عنوان یکی دیگر از خواص عرق آویشن به شمار آورد.

بیشتر بخوانید: استرس و لک صورت

4. درماتیت آتوپیک

مطالعات انجام شده توسط گروهی از دانشمندان ایمنی شناس در سال 2018 میلادی نشان داده است که تیمول در درمان درماتیت آتوپیک موثر بوده و به مهار سیتوکین ها و منقبض کردن بخش‌های متورم پوست کمک می‌کند. بنابراین، مقابله با بیماری درماتیت آتوپیک، کاهش التهابات پوستی و درمان خارش سریع بدن را نیز می‌توان جزو خواص عرق آویشن طبقه بندی کرد.

به علاوه، توانایی تیمول در جلوگیری از عفونت‌های ثانویه که ناشی از حضور باکتری استافیلوکوکوس اورئوس است به پیشگیری از تورم و التهاب ناشی از آن را نیز بتوان به عنوان خاصیت عرق آویشن به حساب آورد.

5. بهبود عفونت روده

از دیگر خواص عرق آویشن می‌توان قابلیت آن در از بین بردن برخی باکتری‌های روده را نام برد. باکتری کلستریدیوم پرفرنژنس یکی از عوامل بیماری زای موثر در ایجاد عفونت روده است. مطالعات نشان داده اند که استفاده مداوم و طولانی مدت ترکیبات شیمیایی موجود در آویشن از قبیل، تیمول و کارواکرول می‌تواند در از بین بردن این باکتری تاثیرگذار باشد.

6. کاهش دردهای قاعدگی

تسکین درد و گرفتگی‌های عضلانی را نیز می‌توان جزو خواص عرق آویشن به حساب آورد. مطالعات نشان داده‌اند که مصرف مداوم عرق آویشن به مدت دو ماه می‌تواند در کاهش انقباضات و دردهای ناشی از قاعدگی موثر باشد. به این ترتیب، می‌توان آویشن و مشتقات آن را به عنوان جایگزین مناسبی برای ایبوبروفن به شمار آورد.

مطلب پیشنهادی: دمنوش برای درد قاعدگی

7. مقابله با برفک دهان

از زمان‌های دور تا کنون، ترکیب عرق آویشن با آب از جمله داروهایی است که برای درمان بوی نامطبوع دهان و پیشگیری از بیماری های دهان و لثه مورد استفاده قرار می‌گرفته است. به علاوه، شواهد موجود نشان می‌دهند که این ماده قادر است بیماری برفک دهان را نیز درمان کند. برفک دهان یک عفونت قارچی شایع است که در اثر برهم خوردن تعادل زیست محیطی فلور میکروبی بدن و رشد بی رویه قارچ کاندیدا آلبیکانس به وجود می‌آید. تصور می‌شود که عرق این گیاه هم قادر است عملکردی مشابه عصاره روغنی آن داشته باشد. بنابراین، مقابله با برفک دهان و برخی دیگر از بیماری‌های دهان و لثه را هم می‌توان جزو خواص عرق آویشن به حساب آورد.

عوارض جانبی آویشن

گیاه آویشن در آشپزی فراوان مورد استفاده قرار می‌گیرد. به علاوه، شواهد نشان داده‌اند که خوردن مکمل‌های غذایی حاوی این گیاه نیز با استقبال گسترده‌ای رو به رو بوده و مشکلی ایجاد نمی‌کند. با این حال، مصرف بیش از اندازه آن به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود. چرا که ممکن است با برخی عوارض جانبی نظیر ناراحتی معده، سردرد و سرگیجه همراه باشد.

حساسیت به عرق آویشن هم از جمله مشکلاتی است که در برخی افراد مشاهده شده است؛ این امر، به ویژه در مورد اشخاصی صدق می‌کند که به گیاه نعناع و هم خانواده های آن نظیر اسطوخودوس و مریم گلی آلرژی دارند. حساسیت به آویشن و مشتقات آن ممکن است با اسهال، حالت تهوع و استفراغ همراه باشد. برخی مشکلات مربوط به حساسیت‌های پوستی هم مشاهده شده که از آن میان می‌توان به درماتیت یا التهاب پوست اشاره کرد.

خواص عرق آویشن و عملکرد مشابهی که با استروژن دارد سبب می‌شود که مصرف آن و سایر عصاره‌ها و مکمل‌های حاوی این گیاه در دوران بارداری توصیه نشود. چرا که ممکن است خطر خونریزی و سقط جنین را افزایش دهد. به خاطر داشته باشید که استفاده از این گیاه در پخت و پز بی خطر بوده و اثرات مشابهی را به همراه نخواهد داشت.

از دیگر خواص عرق آویشن و سایر مواد به دست آمده از این گیاه، می‌توان به تاثیرات ضد انعقادی آن اشاره کرد. یعنی، مصرف مقادیر قابل توجهی از این ماده ممکن است روند خونریزی و خونمردگی را تسهیل کند. به همین دلیل، مصرف روغن آویشن و کلیه مشتقات این گیاه باید حداقل دو هفته پیش از انجام هر گونه جراحی متوقف شده و به این وسیله از خونریزی‌های حاد احتمالی جلوگیری شود.

خاصیت عرق آویشن و تاثیر آن بر افت ناگهانی فشار خون ممکن است در افرادی که از داروهای پایین آورنده فشار خون استفاده می‌کنند، مشکل آفرین باشد. بنابراین، به این دسته از افراد توصیه می‌شود که آویشن و محصولات به دست آمده از آن را با احتیاط مصرف کنند. برای جلوگیری از هر گونه تداخل دارویی، لازم است قبل از به کار بردن مکمل ها یا عرق آویشن با پزشک خود مشورت کنید.

آروماتراپی با روغن آویشن

متخصصان آروماتراپی عقیده دارند که ماساژ پوست بدن با روغن آویشن می‌تواند مزایای درمانی این گیاه را تقویت کند. برای جلوگیری از بروز هرگونه حساسیت پوستی، لازم است از مصرف عصاره خالص خودداری کرده و آن را با موادی نظیر روغن آووکادو، بادام شیرین یا جوجوبا رقیق کرد. مواد یاد شده جزو روغن‌های حامل سرد بوده و در مقایسه با روغن‌های گرم از اسیدیته کمتری برخوردار هستند؛ به همین دلیل هم برای ماساژ بیشتر به کار می‌روند.

شواهد نشان داده اند که استفاده از روغن آویشن در هنگام ماساژ برای اغلب افراد بی ضرر است. در صورت تمایل، کافی است 12 قطره عصاره آویشن با 30 میلی لیتر روغن جوجوبا یا آووکادو یا حتی با یک لوسیون دلخواه ترکیب شده و بر روی پوست بدن استفاده شود. در این مرحله، ممکن است احساس شود که عطر آویشن به اندازه کافی قوی نیست. دقت کنید که مقدار بیشتری از آن را به ترکیب مورد استفاده خود اضافه نکنید. روغن آویشن در هنگام ماساژ و در مجاورت با پوست، گرم شده و رایحه آن تقویت خواهد شد.

هرگز روغن آویشن را به طور مستقیم استنشاق نکنید. در عوض، می‌توانید چند قطره از آن را روی پارچه یا دستمالی ریخته و به آرامی نفس بکشید. بخور آویشن هم از جمله روش‌های آرام بخش و موثری است که از دیرباز مورد استفاده قرار می‌گرفته است.

طریقه مصرف آویشن

آویشن از بهترین گیاهانی است که برای طعم دار کردن گوشت مرغ، ماهی و گوساله و گوسفند کاربرد دارد. به خاطر داشته باشید که قبل از پخت یا کباب کردن، کافی است مقداری پودر لیمو، نمک، فلفل، آویشن و زعفران را به این مواد اضافه کرده و برای مدتی آن ها را به حال خود رها کنید تا طعم بگیرند. در عین حال، برای طبخ انواع خورشت‌ها و سبزیجات نیز می‌توانید از این گیاه استفاده کنید.

به علاوه، عرق آویشن را می‌توان با میوه‌هایی نظیر لیمو، پرتقال یا تمشک ترکیب و به صورت سرد نوش جان کرد. پودر این گیاه را نیز به همراه میوه‌های یاد شده می‌توان به صورت دمنوش گرم مورد استفاده قرار داد. حتی، اضافه کردن کمی عرق آویشن به دسرهایی مانند کاستارد، پاناکوتا یا حتی خامه به خوش عطر و بو شدن آن ها کمک می‌کند.

مطلب مرتبط: انواع عرقیات گیاهی