خواص عرق شاتره
خواص عرق شاتره بسیار متنوع است. با این حال، برای آگاهی از فواید آن، ابتدا لازم است با خود گیاه مذکور آشنایی یابید. شاه تره یا شاتره (Fumaria officinalis) نام گیاهی یک ساله و علفی از تیره شقاقیان است که از ساقه‌های شکننده و کوتاهی برخوردار است. به طور معمول، این گیاه در زبان انگلیسی با نام «earth smoke» شناخته می‌شود. گیاه شاتره دارای گل‌هایی نامنظم و برگ‌هایی بریده است. کافی است، برگ‌های این گیاه را در دست گرفته و اندکی فشار دهید تا بتوانید عطر منحصر به فرد و دودی آن را استشمام کنید. گیاه شاتره از طعم تلخی برخوردار است. در ایران، این گیاه غالبا در دامنه‌های زاگرس، به ویژه در دشت‌های بیجار کردستان، اقلید فارس و کوه سرخ خراسان رضوی می‌روید. این گیاه، در اصل، بومی اروپا و شمال آفریقا است؛ گرچه در برخی قسمت‌های آسیا، آمریکای شمالی و استرالیا نیز یافت می‌شود.
گیاه شاتره دارای ساقه‌هایی نازک و نرم با برگ‌هایی به رنگ آبی و خاکستری است که با گل‌های زیبای بنفش و صورتی پوشیده شده و از میوه‌هایی کروی شکل برخوردار است.
قسمت‌های مورد استفاده گیاه شاتره
کل گیاه شاتره به استثنای ریشه آن در انواع روش‌های درمان گیاهی مورد استفاده قرار می‌گیرد. ترکیب طعم تلخ و بوی خاص و دودی، این گیاه را از سایر همتایان خود متمایز می‌کند. گل‌های شاتره برای استفاده به عنوان دمنوش، قرص یا کپسول، تولید عرقیات و بسیاری مصارف دیگر، جمع آوری می‌شوند.
مواد تشکیل دهنده فعال و موثر در خواص عرق شاتره
شاتره حاوی برخی آلکالوئیدهای سمی، اسید فوماریک، فلاونوئیدها، کلروژنیک اسید، اسید کافئیک، مواد تلخ، جوهر مازو، لیزاب، اسیدهای آمینه و رزین است.
تاریخچه کاربرد شاتره در طب سنتی
سابقه استفاده دارویی از گیاه شاتره به زمان امپراطوری روم یا حتی پیش از آن، شاید به قرون وسطی باز می‌گردد. با این حال، از اویل قرن هجدهم میلادی، نقش این گیاه در طب سنتی به مراتب برجسته تر از پیش شد. شواهد موجود نشان می‌دهند، این گیاه برای درمان ورم مفاصل، مشکلات کبد، طحال و التیام زخم‌ها و جوش‌ها کاربرد داشته است. از طرف دیگر، برخی پزشکان دوران باستان از شاتره برای درمان بیماری های حاد کبدی و جذام استفاده می کردند. در طب سنتی، شاتره برای درمان زردی کاربرد داشته است.
گیاه جادویی
در زمان باستان گمان می‌رفت، شاتره گیاهی جادویی است. آنها باور داشتند، دود حاصل از سوزاندن این گیاه می‌تواند در مقابل ارواح خبیث و انرژی‌های بد از آن ها محافظت کند.
خواص عرق شاتره در عصر جدید
امروزه، عرق شاتره و فواید دارویی آن به طور چشمگیری مورد توجه قرار گرفته است. از جمله خواص عرق شاتره می‌توان به توانایی آن در افزایش میزان تعریق، ادرارآوری و تصفیه خون اشاره کرد. از دیگر خواص عرق شاتره می‌توان کاهش فشار خون، افزایش اشتها، تحریک حرکات روده و کمک به دفع و کمک به مقابله با انواع انگل‌های روده را نام برد.
تقویت عملکرد کبد و کیسه صفرا ، تاثیرات ضد انقباضی بر روی دریچه کنترل کننده جریان صفرا به سمت دوازدهه، بهبود قلنج صفراوی( درد ناشی از انسداد مجرای صفرا توسط سنگ کیسه صفرا) از دیگر خواص عرق شاتره به حساب می‌آید.
مدت‌های مدیدی از این گیاه به عنوان داروی موثری برای برطرف کردن بیماری‌های پوستی از قبیل خارش، اگزمای مزمن، پسوریازیس یا صدفک، گال و جوش استفاده می‌شد. بخش عمده‌ای از خواص عرق شاتره به واسطه اسید فوماریک موجود در آن است که به پاکسازی و سم زدایی کبد و کلیه ها کمک می‌کند.
در طب سنتی، ترکیب گیاه شاتره و برگ گردو (Juglans regia) برای درمان زخم‌ها، بریدگی‌ها و خراش‌ها کاربرد داشته است.
در زمان‌های دور، افزودن شاتره خشک یا مقداری عرق شاتره به وان حمام، درمان قابل توجهی برای مقابله با بیماری هموروئید و ورم ملتحمه چشم به شمار می‌آمد.
روش مصرف
برای مصرف دمنوش شاتره، کافی است یک یا دو قاشق چای خوری از این گیاه خشک شده را به یک فنجان آب جوش اضافه کنید. سپس، در حدود پانزده دقیقه صبر کنید تا چای شاتره دم بکشد. پس از آن، می‌توانید آن را از صافی عبور داده و نوش جان کنید. مصرف طولانی مدت یک تا دو فنجان از این دمنوش در روز می‌تواند فواید قابل توجهی را به دنبال داشته باشد.
برای استفاده از تنتور شاتره، کافی است یک تا دو میلی گرم از این ماده را سه نوبت در روز مصرف کنید.
عوارض جانبی
شاتره و سایر مشتقات آن باید به مقدار اندک مورد استفاده قرار گیرد؛ زیرا، مقادیر بالای این گیاه از اثرات سمی برخوردار بوده و موجب اسهال، انقباض ماهیچه و تنگی نفس می‌شود.
برای بهره مندی از خواص عرق شاتره و کسب بهترین نتیجه، لازم است پیش از مصرف با پزشک، گیاه شناس معتبر یا ارائه دهندگان مراقبت‌های بهداشتی آشنا به داروهای گیاهی مشورت کنید. مصرف این گیاه و فرآورده‌های آن به کودکان، زنان باردار و مادران شیرده به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود.
مطلب مرتبط خواص انواع عرقیات گیاهی
